«آيا آنها میگويند: «او قرآن را به دروغ به خدا نسبت داده است؟» بگو: «اگر راست میگوييد، یک سوره همانند آن بياوريد و غير از خدا هر كس را میتوانيد (به ياری) طلبيد!»
عصراسلام: «وَ إِنْ كُنْتُمْ فِي رَيْبٍ مِمَّا نَزَّلْنا عَلى عَبْدِنا فَأْتُوا بِسُورَةٍ مِنْ مِثْلِهِ وَ ادْعُوا شُهَداءَكُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ إِنْ كُنْتُمْ صادِقِينَ فَإِنْ لَمْ تَفْعَلُوا وَ لَنْ تَفْعَلُوا فَاتَّقُوا النَّارَ الَّتِي وَقُودُهَا النَّاسُ وَ الْحِجارَةُ أُعِدَّتْ لِلْكافِرِينَ» [بقره، ۲۴-۲۳].
«و اگر دربارۀ آن چه بر بندۀ خود (پيامبر) نازل كردهايم، شک و ترديد داريد، (دست كم) يک سوره همانند آن بياوريد و گواهان خود را - غير خدا - فراخوانيد، اگر راست میگوييد. پس اگر چنين نكرديد - که نخواهيد كرد - از آتشی بترسيد كه هيزم آن، (بدنهای مردم (گنهكار) و سنگها (بتها) است و برای كافران آماده شده است!»
...
یک امر بر تحدی ذکر شده در هر پنج آیه صادق است و آن، آوردن «همانندِ» قرآن یا «همانندِ» ده سوره از قرآن یا «همانندِ» یک سوره از قرآن مجید است:
۱- «يَأْتُوا بِمِثْلِ هذَا الْقُرْآنِ» [اسراء، ۸۸].
۲- « فَلْيَأْتُوا بِحَدِيثٍ مِثْلِهِ» [طور، ۳۴-۳۳].
۳- «فَأْتُوا بِعَشْرِ سُوَرٍ مِثْلِهِ» [هود، ۱۳].
۴- «فَأْتُوا بِسُورَةٍ مِثْلِهِ» [يونس، ۳۸].
۵- «فَأْتُوا بِسُورَةٍ مِنْ مِثْلِهِ» [بقره، ۲۴-۲۳].
پرسشی از ملحدین: کجای این پنج آیه آمده است که هر متن عربیِ ملحدانه و مشرکانه و... میتواند قرآن باشد؟!
نتیجه: برای اینکه بهتر با قرآن آشنا شویم، باید ویژگیهای قرآن را بشناسیم. اگر متنی تمام این ویژگیها را داشت، «همانندِ» قرآن است؛ برخلاف هر متن عربیِ کفرآلودی که ملحدین با جهالت تمام، آن را «همانند» قرآن میدانند.
در اینجا، برای آشنایی بهتر با وجوه تحدی در قرآن مجید، به تحدی آن مبنی بر آوردن دو مفهوم از مجموعِ دههاهزار مفهوم آن اشاره میکنیم که اگر تمام جن و انس جمع شوند و بخواهند متنی حقیقی را فقط بر اساس این دو مفهوم ارائه دهند، نمیتوانند؛ حال، دههاهزار مفهومش بماند!!!
مفهوم اول: توحید در قرآن
این متنی که قرار است همانند قرآن باشد، باید تمام ابعاد و جوانب توحید قرآنی را در «ظاهر و باطن» داشته باشد.
که جوانب توحید عبارتاند از: ۱- توحید در الوهیت؛ ۲- توحید در ربوبیت؛ ۳- توحید در اسماء الحسنی.
و در تمام ابعاد:
توحیدِ ذاتى بهمعناى «یگانگى، واحدبودن و ثانینداشتن» [زمر، ۴؛ شورى، ۱۱؛ اخلاص، ۴؛ مائده، ۷۳]؛
توحیدِ ذاتى بهمعناى «احدیت، یکتایى، بساطت و جزءنداشتن» [اخلاص، ۱]؛
توحید صفاتى [شورى، ۱۱]؛
توحید افعالى با همۀ جلوههایش؛ یعنى:
توحید در خالقیّت [انعام، ۷۳ و ۱۰۲؛ رعد، ۱۶؛ فاطر، ۳]؛
توحید در ربوبیّت [فاتحه، ۲؛ انعام، ۱۶۴؛ صافّات ۱۸۲]؛
توحید در حاکمیّت [انعام، ۵۷؛ یوسف، ۴۰ و ۶۷؛ قصص، ۷۰ و ۸۸]؛
توحید در مالکیت [بقره، ۱۰۷؛ مائده، ۱۸ و ۱۵۸؛ توبه،۱۱۶]؛
توحید در رازقیّت [یونس، ۳۱؛ هود، ۶؛ نمل، ۶۴]؛
توحید در ولایت [بقره، ۱۰۷؛ انعام، ۵۱ و ۷۰؛ عنکبوت، ۲۲]؛
توحید در شفاعت [بقره، ۲۵۵؛ انعام، ۵۱ و ۷۰؛ انبیاء، ۲۸]؛
توحید عملى با صورتها و وجوهش؛ یعنى:
توحید در عبادت [فاتحه، ۵؛ بقره، ۸۳؛ آلعمران، ۶۴؛ نساء، ۳۶؛ انعام، ۵۶]؛
توحید در حمد [جاثیه، ۳۵]؛
توحید در دعا [یونس، ۱۰۶؛ فاطر، ۱۳]؛
توحید در استعانت [حمد، ۵]؛
توحید در اطاعت [انعام، ۱۲۱].
و...
خوب! اگر تمام انس و جن با همدیگر جمع شوند و فقط با توجه به همین کلمۀ «توحید»، متنی را بنویسند، آیا میتوانند؟! به الله قسم، نمیتوانند!
هزاران کلمه در قرآن داریم که مانند «توحید»، وسیع و جامع و کامل است که فقط الله متعال میتواند کتاب دیگری را با این گسترهٔ معنایی بیاورد؛ کلماتی مانند: «تقوا»، «ایمان»، «اسلام»، «احسان» و...
مفهوم دوم: هدایت در قرآن
متنی که قرار است آورده شود، باید قابلیت هدایت افراد زیر را داشته باشد؛ زیرا متن قرآن برای آنها هدایتگر است.
۱- متقین:
▪️ «ذلِكَ الْكِتَابُ لاَ رَيْبَ فِيهِ هُدًى لِلْمُتَّقِينَ» [بقره، ۲].
▪️ «هَذَا بَيَانٌ لِلنَّاسِ وَهُدًى وَمَوْعِظَةٌ لِلْمُتَّقِينَ» [آلعمران، ۱۳۸].
۲- محسنین:
▪️ «تلْكَ آيَاتُ الْكِتَابِ الْحَكِيمِ» [لقمان، ۲].
▪️ «هُدًى وَرَحْمَةً لِلْمُحْسِنِينَ» [لقمان، ۳].
۳- مؤمنین:
▪️ «إنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ يَهْدِيهِمْ رَبُّهُمْ بِإِيمَانِهِمْ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهِمُ الأَنْهَارُ فِي جَنَّاتِ النَّعِيمِ» [يونس، ۹].
▪️ «فأَمَّا الَّذِينَ آمَنُوا بِاللهِ وَاعْتَصَمُوا بِهِ فَسَيُدْخِلُهُمْ فِي رَحْمَةٍ مِنْهُ وَفَضْلٍ وَيَهْدِيهِمْ إِلَيْهِ صِرَاطًا مُسْتَقِيمًا» [نساء، ۱۷۵].
۴- مسلمین:
▪️ «و يَوْمَ نَبْعَثُ في كُلِّ أُمَّةٍ شَهيداً عَلَيْهِمْ مِنْ أَنْفُسِهِمْ وَ جِئْنا بِكَ شَهيداً عَلى هؤُلاءِ وَ نَزَّلْنا عَلَيْكَ الْكِتابَ تِبْياناً لِكُلِّ شَيْءٍ وَ هُدىً وَ رَحْمَةً وَ بُشْرى لِلْمُسْلِمينَ» [نحل، ۸۹].
▪️ «قلْ نَزَّلَهُ رُوحُ الْقُدُسِ مِنْ رَبِّكَ بِالْحَقِّ لِيُثَبِّتَ الَّذينَ آمَنُوا وَ هُدىً وَ بُشْرى لِلْمُسْلِمينَ» [نحل، ۱۰۲].
۵- نمازگزاران و زکاتدهندگان و اهلیقین:
▪️ «الَّذِينَ يُقِيمُونَ الصَّلاَةَ وَيُؤْتُونَ الزَّكَاةَ وَهُمْ بِالآخِرَةِ هُمْ يُوقِنُونَ» [لقمان، ۴].
▪️ «أُولَئِكَ عَلَى هُدًى مِنْ رَبِّهِمْ وَأُولَئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ» [لقمان، ۵].
۶- مجاهدان:
▪️ «والَّذِينَ جَاهَدُوا فِينَا لَنَهْدِيَنَّهُمْ سُبُلَنَا وَإِنَّ اللهَ لَمَعَ الْمُحْسِنِينَ» [عنكبوت، ۶۹].
و هزاران مورد دیگر...
اگر متنی باعث گمراهی آنها شود، دیگر مانند قرآن نیست؛ بلکه ضد قرآن و مغایر با مسیر هدایت قرآنی است.
در این مقال، به ذکر این دو مفهوم اکتفا میشود و برای هزاران مفهوم دیگر، شما را به خواندن قرآن مجید توصیه میکنیم که به دو نکته برسید:
۱- قرآن معجزۀ الهی پیامبر ﷺ است؛
۲- ملحدین، دروغگو و نادانترین افراد نسبت به آیین الهی و قرآن مجید هستند.
نتیجه:
در تحدی با مقولههای هدایت، توحید و...، زبان، از کمترین اهمیت برخوردار است و این شاکله و نحوهٔ بیان آن مقولهها است که در اولویت قرار دارند. این امر در پیوندی ناگسستنی با تحدی قرآن و البته با کمترین تفکر و تأمل نیز، قابل فهم است. شاهد ما، تورات و انجیل است که به زبان عربی نیستند، بلکه به زبانِ عبری میباشند؛ اما هدایت و نور هستند.
زبان یکی از صدها ویژگی قرآن است که باید در «همانند» آن گنجانیده شود؛ اما آن «همانند»، سوای عربیبودن، باید از نظر محتوا و نیز تمام وجوه باطنی، همچون قرآن باشد؛ چون اللّه تعالیٰ فرموده است: «همانندِ قرآن». این همانندی، شامل تمام ابعاد ظاهری و باطنی میشود.
هدایتگری تورات به زبان عبری نشان میدهد که زبان، کمترین جایگاه را در تحدی دارد:
«إنَّا أَنزَلْنَا التَّوْرَئةَ فِيهَا هُدًى وَ نُورٌ يحَْكُمُ بهَِا النَّبِيُّونَ الَّذِينَ أَسْلَمُواْ لِلَّذِينَ هَادُواْ وَ الرَّبَّنِيُّونَ وَ الْأَحْبَارُ بِمَا اسْتُحْفِظُواْ مِن كِتَابِ اللَّهِ وَ كَانُواْ عَلَيْهِ شهَُدَاءَ فَلَا تَخْشَوُاْ النَّاسَ وَ اخْشَوْنِ وَ لَا تَشْترَُواْ بَِايَاتىِ ثَمَنًا قَلِيلًا وَ مَن لَّمْ يحَْكُم بِمَا أَنزَلَ اللَّهُ فَأُوْلَئكَ هُمُ الْكَافِرُونَ» [مائده، ۴۴].
«ما تورات را كه در آن هدايت و روشنايى است، نازل كرديم. پيامبرانى كه تسليم فرمان بودند بنابر آن براى يهود حكم كردند و نيز خداشناسان و دانشمندان كه به حفظ كتاب الله (متعال) مأمور بودند و بر آن گواهى دادند؛ پس، از مردم مترسيد، از من بترسيد و آيات مرا به بهاى اندک مفروشيد و هركه بر وفق آياتى كه الله (متعال) نازل كرده است حكم نكند، كافر است.»
هدایتگری انجیل به زبان عبری، تأیید دیگری بر دلالت تحدی بر اصلِ هدایتگری و ذکرِ مفاهیمِ توحید، تقوا، ایمان، اسلام، احسان و... است. از اینرو، وسعت تحدی در وجوه دیگری غیر از زبان نمایان میشود. در آیۀ ۴۶ سورۀ مائده میخوانیم:
«وَ قَفَّيْنَا عَلىَ ءَاثَرِهِم بِعِيسىَ ابْنِ مَرْيَمَ مُصَدِّقًا لِّمَا بَينَْ يَدَيْهِ مِنَ التَّوْرَئةِ وَ ءَاتَيْنَاهُ الْانجِيلَ فِيهِ هُدًى وَ نُورٌ وَ مُصَدِّقًا لِّمَا بَينَْ يَدَيْهِ مِنَ التَّوْرَئةِ وَ هُدًى وَ مَوْعِظَةً لِّلْمُتَّقِينَ»
«و از پى آنها، عيسى پسر مريم را فرستاديم كه تصديقكنندۀ توراتى بود كه پيش از او فرستاده بوديم و انجيل را كه تصديقكنندۀ تورات پيش از او بود به او داديم كه در آن هدايت و روشنايى بود و براى پرهيزگاران هدايت و موعظهاى.»
برای آشنایی بیشتر با ویژگیهای قرآن، نامهای قرآن را که از ویژگیهای قرآن استخراج شده است، بهصورت دستهبندیشده با توجه به تحقیقات دانشمندان علوم قرآنی میآوریم. قرآن مجید نامهایی منطبق بر محتوای خود دارد که چنانچه، کسی میخواهد همانند آن را بیاورد، باید این ویژگیها را نیز در نظر بگیرد؛ چون تمامی این نامها در محتوا و ویژگیهای قرآن مجید وجود دارد.
مفسر بزرگ قرن ششم، جمالالدين ابوالفتوح رازى، در مقدمۀ تفسير خود، ۴۳ نام براى قرآن آورده است. (ابوالفتوح رازى، الروض الجنان و روح الجنان، ج۱، مقدمه، ص۵.)
بدرالدين زركشى نقل میکند: «حرالی کتابی در این زمینه نوشته و بیش از نود اسم یا وصف برای قرآن یادآور شده است.» (محمدهادى معرفت، علوم قرآنى، ص۱۰۶.)
فیروزآبادی در «بصائر ذوی التمییز» ادعا میکند که برای قرآن صد اسم در قرآن کریم آمده است. از این میان، او ۹۴ اسم را ذکر میکند. (بصائر ذوی التمییز فی لطائف الکتاب العزیز، جلد۱، صص ۹۶-۸۸.)