آیا هدف اصلی از روزه گرفتن درک حال فقرا و گرسنگان است؟

طبق معمول هر سال با آمدن ماه مبارک رمضان فضای مجازی پر می‌شود از جملاتی مانند اینکه با روزه گرفتن نمی‌توانید حال فقرا را درک کنید چرا که به افطار امید دارید، به جای روزه گرفتن فقیری را سیر کنید و هزاران جمله‌ با همین محتوا.

عصراسلام: ر مقابل بعضی از مسلمانان نیز در جواب‌شان دلایلی را می‌آورند و بحث را پیرامون همین قضیه ادامه می‌دهند اما لازم است به این عزیزان گوشزد کنیم که خداوند هرگز "هدف اصلی" از روزه گرفتن را درک حال فقرا و گرسنگان بیان نکرده‌اند و این افراد طبق یک فهم نادرست از اسلام و حکمت روزه گرفتن این جملات به ظاهر روشنفکرانه را پخش می‌کنند و با جهل مرکب پیرامون این قضیه اظهار نظر می‌کنند.

خداوند در قرآن دلیل اصلی برای روزه گرفتن را تقوا معرفی کرده است.

يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُتِبَ عَلَيْكُمُ الصِّيَامُ كَمَا كُتِبَ عَلَى الَّذِينَ مِنْ قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ (بقره/۱۸۳)

اى کسانی که ایمان آورده‌اید روزه بر شما مقرّر شده، همان گونه كه بر پيشينيان شما مقرّر شد، تا "پرهيزكار" شويد.

تقوا اسم مصدر از ریشه «و ق ی»، در لغت به معنای پرهیز، حفاظت و مراقبت شدید و فوق العاده است. [۱]

پس هدف اصلی روزه، افزایش پرهیزکاری و خودنگهداری انسان نسبت به تمایلات و خواسته‌های درونی‌اش است.

انسان تنها موجودی است که می‌تواند با غرایز ذاتی‌اش مقابله کند. و ایستادگی در برابر خواسته‌های درونی برای رضایت خداوند است که جایگاه و ارزش انسان را بالا می‌برد.

همانطور که در آیه ذکر شده، قبل از اسلام نیز روزه وجود داشته است. همچنین جالب است بدانید که قبل از اسلام انواع روزه‌ها وجود داشته مثلا روزه سکوت که در آن شخص برای مدت مشخصی حرف نمی‌زد. حال باید از کسانی که می‌گویند هدف از روزه داری صرفا درک حال فقرا و گرسنگان است پرسید که آیا این نوع روزه را نیز می‌توان به آن ربط داد؟! حال آنکه هدف اصلی در تمام این نوع روزه‌ها افزایش صبر و تقوا (خودنگهداری) است تا انسان با مبارزه علیه تمایلات درونی انسان‌بودن خود را ارتقا دهد.

خداوند درمورد روزه سکوت در قرآن می‌فرماید:

فَكُلِي وَاشْرَبِي وَقَرِّي عَيْنًا فَإِمَّا تَرَيِنَّ مِنَ الْبَشَرِ أَحَدًا فَقُولِي إِنِّي نَذَرْتُ لِلرَّحْمَنِ صَوْمًا فَلَنْ أُكَلِّمَ الْيَوْمَ إِنسِيًّا (مریم/۲۶)

[ای مریم] و بخور و بنوش و ديده روشن دار پس اگر كسى از آدميان را ديدى بگوى من براى [خداى] رحمان روزه [سکوت] نذر كرده‏‌ام و امروز مطلقا با هیچ انسانى سخن نخواهم گفت.

اگر هدف از روزه گرفتن فقط گرسنگی کشیدن بود پیامبر (صلی الله علیه وسلم) نمی‌فرمود:

«رب صائم حظه من صيامه الجوع والعطش» [2]

یعنی: «چه بسا روزه‌دارى كه از روزه‌ی خود جز گرسنگى و تشنگى بهره‌ نبرد.»

هدف اصلی از روزه، انسان‌سازی است. انسان‌هایی آرام، معتدل و خونسرد که برای اجرای فرمان پروردگارشان همیشه مطیع و فرمانبردار هستند.

درواقع هدف عبادات همین است؛ اطاعت از فرمان خداوند و تسلیم بودن کامل در برابر او. اینگونه مشخص می‌شود چه کسانی سخن و امر پرودگار برایشان اهمیت دارد و چه کسانی اوامر خدا را بی‌ارزش می‌شمارند.

همچنین کسانی که می‌گویند بجای روزه گرفتن به گرسنگان کمک کنید و...، ظاهرا این افراد از احکام اسلام بی‌خبر هستند زیرا در اسلام زکات، صدقه و بسیاری دیگر از موارد وجود دارد که برای کمک به گرسنگان هست.

همچنین خداوند در قرآن می‌فرماید کسانی که نمی‌توانند روزه بگیرند باید در عوض هر روز، یک گرسنه و فقیر را سیر کنند.

وَعَلَى الَّذِينَ يُطِيقُونَهُ فِدْيَةٌ طَعَامُ مِسْكِينٍ ۖ فَمَنْ تَطَوَّعَ خَيْرًا فَهُوَ خَيْرٌ لَهُ (بقره/۱۸۴)

و بر آنان كه روزه گرفتن طاقت‌‏فرساست، غذا دادن (سیر کردن) يك نيازمند (به جاى هر روز) كفاره آن است. و هر كه به خواست خودش افزون بر كفاره واجب، بر طعام نيازمند بيفزايد برايش بهتر و نیکوتر است.

در جواب افرادی که می‌گویند روزه داران نمی‌توانند حال گرسنگان و فقرا را درک کنند چون به افطار امید دارند می‌گوییم:

کسی که دچار بیماری سختی می‌شود اگرچه به سلامتی و مداوا شدن امید دارد اما قطعا بهتر از یک فرد سالم، اوضاع بیماران لاعلاج را درک می‌کند.

در جواب ناباوران و شکاکان باید از آنها پرسید شما برای درک و همچنین کمک به فقرا و گرسنگان چه کاری انجام داده‌اید و یا انجام می‌دهید؟ آیا شما نیز صدقه و زکات و... را به فقرا اختصاص می‌دهید یا فقط به پشت سیستم و موبایل نشستن و ایراد گرفتن از احکام اسلام و قرآن عادت کرده‌اید؟!

پی‌نوشت:

[۱] لسان العرب، ج۱۵، ص۴۰۲

[۲] صحیح ابن خزیمه، ج۳، ص۲٤۲ ح۱۹۹۷؛ سنن ابن ماجه، ج۱، ص۵۳۹ ح۱٦۹۰

کانال رد شبهات ملحدین

مطالب مرتبط