تفاوت رویکرد علوی و اموی در آزادی بیان و انتقاد

آیت الله مطهری: علی (ع) سرباز چشم و گوش بسته نمی‌خواهد.

عصراسلام: ما در تاريخ مى‏‌خوانيم كه على عليه السلام نه تنها حق انتقاد را از ديگران نمى‏‌گرفت بلكه ترغيب مى‏كرد كه از من انتقاد كنيد، مى‏فرمود: لا تخالطونى بالمصانعة و لاتظنوا بى‏ استثقالًا فى حق قيل لى " با من بصورت ساختگی برخورد نکنید و گمان نکنید که شنیدن حرف حق ولو تلخ بر من ناگوار است " (قریب به این مضمون نهج البلاغه خطبه ۲۱۴) و همين روش سبب شد كه گروهى از خوارج طغيان كنند، و حق چون و چرا براى خود در امر حكميت و قرآن به نيزه كردن قائل شوند، گو اينكه در اثر كج فهمى سوء استفاده كردند.

ولى على (ع) ترجيح مى‌دهد كه سربازش چشم و گوش بسته و داراى انضباط كوركورانه نباشد، و اين اصل پرورش اسلامى محفوظ بماند، و لو اينكه منجر به شكست سياسى خيالى او بشود، زيرا پيروزى مسلكى و هدفى او را در برداشت.

ولى معاويه همه كوشش‌اش اين است كه مردم را بسازد آنچنان كه براى او مفيد باشد؛ چشم و گوش بسته، شتر نر را از ماده تشخيص ندهد، روز چهارشنبه را به جاى جمعه بپذيرد و بعد محرمانه پيغام دهد كه به على بگوييد با سربازانى «انضباطى» به جنگ تو خواهم آمد كه چهارشنبه را به جاى جمعه می‌‏پذيرند، شتر نر را به جاى شتر ماده مى‌گيرند.

به يزيد توصيه مى ‏كند مردم شام را نگهدارى كن، نگذار ملت‌هاى ديگر با اينها خلط و آميزش يابند كه در اين صورت «تغيّرت اخلاقهم» " خلق وخویشان عوض میشود". اين تغيير اخلاق جز به خود آمدن مردم شام و باز شدن چشمشان نيست، جز آزادى و خروج از اطاعت كوركورانه نيست.

چرا امام حسين عليه السلام در شب عاشورا اصحابش را مرخص كرد و گفت: «انتم فى حل من بيعتى» و به آنها گفت دشمن هم به شما كارى ندارد، پس شما هم از ناحيه دوست و هم از ناحيه دشمن آزاديد؟ براى اينكه نمی‌خواست كوچكترين اجبارى در كار باشد ولو اجبار يك بيعت، ولو اجبار يك رودرواسى؛ می‌خواست راه خود را در كمال بصيرت و آگاهى انتخاب كنند. از همه بالاتر اينكه چرا رسول خدا در كارهاى عمومى كه دستورى از وحى الهى نداشت با اصحاب مشورت مى‏ كرد، آراى آنها را محترم مى‏ شمرد، به آنها شخصيت مى ‏داد، آنها را عملًا وادار می‌کرد كه فكر كنند (هركس كه طرف مشورت قرار گيرد احساس مسؤوليت مى‏‌کند و طبعاً فكر خود را در اطراف كار به جولان درمی‌آورد) و حال آنكه براى هيچ كس به اندازه رسول خدا زمينه ساختن ابزار بلااراده از انسان ميسر نبود؟ براى اينكه تربيت اسلامى نه براساس ساختن موجودات بى‏انتخاب، بى فكر، آلى و ابزارصفت، وسيله هويّتى، نوكر ماهيتى بود بلكه بر اساس رشد دادن شخصيت‌ها بود.

یادداشت‌های استاد مطهری: ج ۲، ص ۱۷۸

مطالب مرتبط

Stumble Upon Delicious

Cloob Digg

نظر شما

به روایت مذهبی ها

آخرین اخبار


	بله

	خیر