تركمن‌ها و آداب و رسوم عزاداري در ميان آن‌ها

تركمن‌ها، خبر درگذشت يك فرد را بسيار محترمانه به يكديگر مي‌رسانند. به‌طورمثال، هيچ‌گاه جمله «فلاني اولدي» (فلاني مُرد) را به كار نمي‌برند و آن را جمله‌اي غيرمودبانه و ناشيانه مي‌دانند و به‌جاي آن عامه مردم غالباً مي‌گويند: «فلاني آيريلدي» (يعني: فلاني درگذشت) «فلاني يوغالدي» (يعني: فلاني غايب شد) يا «فلاني دونيأدن اوتدي» (يعني: فلاني از دنيا رفت).

تركمن‌ها هيچ‌گاه پشت‌سر فرد متوفي غيبت نمي‌كنند و اين امر را گناهي بزرگ مي‌دانند.

از نياكان تركمن به آن‌ها توصيه شده كه پس از فوت شخص، حتي دشمن وي نيز نبايد بدي‌هاي او را بگويد و شايسته آن است كه درباره كارهاي خوب آن فرد و صفات مثبت مرحوم صحبت شود.

در برخي از مناطق تركمنستان رسم بر اين است كه داخل كفش نمازگزاران نماز ميت، پولي مي‌گذارند. مراسم تدفين بين تركمن‌ها در سكوت كامل انجام مي‌شود.

پس از پايان يافتن مراسم دفن ـ كه آن نيز رسومی دارد كه در اين مقاله از ذكر آن صرف‌نظر كرده‌ايم ـ فاتحه خوانده مي‌شود كه در تركمني به آن «آيات اوكاماق» مي‌گويند. پس از آن، يكي از نزديكان متوفي رو به حضار كرده و با ذكر نام وصي، اعلام مي‌كند كه هركس بدهي يا طلبي از متوفي دارد، به وصي مراجعه کند.

همچنين رسم است كه پس از خواندن نمازميت و خاكسپاري، پيش‌نماز با صداي بلند رو به حضار مي‌كند و با ذكر نام متوفي، مي‌پرسد: «فلاني نأهيلي آدام دي؟» (يعني: فلاني چگونه آدمي بود؟) و همه حضار مي‌گويند: «اونگات ـ قووي آدام دي» (يعني: آدم خوبي بود) اين سوال و جواب سه بار تكرار مي‌شود. بين تركمن‌ها رسم بر اين است كه بيل و ديگر ابزاري كه براي كندن قبر و خاكسپاري از آن‌ها استفاده شده، به‌درازا روي زمين نمي‌اندازند، بلكه پس از آمدن به منزل متوفي، آن‌ها را به‌شكل عمود، بر ديوار خانه تكيه مي‌دهند.

معمولاً بين تركمن‌ها سوم، هفتم، چهلم، صدم و سال متوفي را مي‌گيرند و اين روزها را به ترتيب «اوچي»، «يدي سي»، «قيرقي» «يوزي» و «ييلي» مي‌نامند. در اين روزها، مراسمي گرفته و نذري داده مي‌شود كه به آن «صدقه» مي‌گويند. اين ايام را تركمن‌ها «مرحومينگ بِللي گونلري» (يعني: ايام مشخص مرحوم) نام داده‌اند. تركمن‌ها وقتي سواره يا پياده از كنار گورستان مي‌گذرند، رسم است كه در همان وضعيتِ گذر، فاتحه‌اي بخوانند و دست به صورت خود بكشند. اين رسم به‌قدري رسمي و موكد است كه حتي آن‌ها كه خواندن فاتحه را نمي‌دانند، به نيت قلبي، هنگام گذر از كنار گورستان، دست به صورت خود مي‌كشند و از خداوند، طلب رحمت و آمرزش مي‌كنند.

اين رسم بين تركمن‌هاي ايران و تركمنستان رسمي مرسوم است. در اين حالت، آن كه پشت فرمان خودرو نشسته، حتماً راديو يا دستگاه ضبط خود را خاموش يا صداي آن را به‌حداقل مي‌رساند. يكي ديگر از رسوم بين تركمن‌ها، گذاشتن كلاه يا عرق‌چين بر سر، هنگام شركت در مراسم فاتحه‌خواني و عزا ـ كه تركمن‌ها به آن «ياس» مي‌گويند ـ است. بين تركمن‌هاي ايران، فقط صاحب‌عزا و نزديكان متوفي كلاه يا عرق‌چين سر مي‌كنند و بر شركت‌كنندگان در مراسم عزا، فاتحه‌خواني يا خاكسپاري، اين پوشش سر الزامي نيست و عيب نمي‌دانند اما در تركمنستان، رسم بر اين است كه شركت‌كنندگان در اين‌گونه مراسم نيز همچون صاحب‌عزا، كلاه مي‌پوشند و آن را احترام به صاحب‌عزا مي‌دانند؛ فرقي هم ندارد كه اين مراسم در چه فصلي از سال باشد. در صاحب‌عزاوقتي بين تركمن‌ها فردي فوت مي‌كند، شركت‌كنندگان در مراسم، الزاماً كلاه به سر کرده و غالباً نيز كلاه‌هاي خز‌دار بر سر مي‌كنند. اين رسم بين تركمن‌هاي تركمنستان رسمي موكد است و بر متخلفان از اين قاعده، عيب مي‌شمارند.

پوشيدن لباس سياه در اين‌گونه مراسم، چه از سوي صاحب عزا و چه شركت‌كنندگان در اين‌گونه مراسم، مرسوم نيست اما پوشيدن آن را عيب نمي‌دانند. رسم بر اين است كه هرگاه فرد (يا افراد) شركت‌كننده براي عرض تسليت وارد چادر مي‌شوند، بي‌آن‌كه با كسي دست بدهد، بنشيند و همان موقع نيز قاري از حفظ، شروع به خواندن آياتي از قرآن مي‌كند. پس از آن، همان فرد شركت‌كننده در عزا با اشاره سر به سمت صاحب عزا، با وي احوال‌پرسي کرده و تسليت مي‌گويد و بعد همان فرد با نگاه به تك‌تك ديگر حاضران در چادر، با آن‌ها نيز سلام و علیک مي‌کند.

برچسب ها: تركمن‌ها ، آداب و رسوم عزاداري ، تركمن‌ها و آداب و رسوم عزاداري ، عزاداري ، يوغالدي ، آيات اوكاماق ، صاحب‌عزا ، صاحب‌عزا ، عصراسلام

X Share

Stumble Upon Delicious

Cloob Digg

نظر شما

به روایت مذهبی ها

آخرین اخبار


	بزودی نابود می شود

	هرگز از بین نمی رود