فهم متقابل اصطلاح زبانشناسی است و دلالت بر رابطهی میان زبانها یا گویشها دارد.
عصراسلام:
اصطلاح فهم متقابل، توضیحدهندهی وضعیتی است که گویشوران دو زبانگونهی متفاوت اما مرتبط، میتوانند بهراحتی و بدون تلاشی ویژه یا آموزشی هدفمند، یکدیگر را بفهمند. عموماً مفهوم «فهم متقابل» مهمترین معیار برای تمایز زبانها از گویشهاست؛ گرچه اغلب، مؤلفههای زبانشناسی اجتماعی نیز در این تمایزبخشی لحاظ میشود.
حدود ۷ میلیارد نفر در جهان زندگی میکنند. همه آنها دارای زبان هستند. متاسفانه، همیشه این زبان یکسان نیست. بنابراین برای اینکه بتوانیم با مردم کشورهای دیگر صحبت کنیم، باید زبان بیاموزیم. این کار اغلب بسیار دشوار است. اما زبانهائی وجود دارند که بسیار به همدیگر شبیه هستند.
اهل این زبانها بدون تسلّط بر زبان دیگر زبان همدیگر را درک میکنند. این پدیده، فهم متقابل نامیده میشود که در آن دو نوع متمایز وجود دارد. اولین نوع، فهم متقابل شفاهی است. در این نوع، اهل این زبانها، زبان همدیگر را در موقع صحبت درک میکنند امّا، مطالب را به صورت کتبی درک نمیکنند؛ زیرا زبانها دارای رسمالخطهایی هستند.
نمونه این زبانها هندی و اردوست. نوع دوّم، فهم متقابل کتبی است. در این نوع، نوشته زبان دیگر، قابل درک است؛ اما اهل این زبانها صحبت همدیگر را درک نمیکنند. دلیل آن وجود تلفّظهای گوناگون است.
زبانهای آلمانی و هلندی نمونهای از این نوع هستند. زبانهائی که بسیار بههم نزدیک هستند مشمول هر دو نوع هستند. بدین معنی که دو صورت شفاهی و کتبی آنها قابل فهم است.
زبانهای روسی و اوکراینی یا تایلندی و لائوسی نمونههائی از این نوع هستند. امّا، فهم متقابل یک طرفه هم وجود دارد. این زمانی است که اهل این زبانها سطوح درک مختلفی از یکدیگر دارند. پرتغالیها زبان اسپانیایی را بهتر از آنچه اسپانیائیها زبان پرتغالی را درک میکنند، میفهمند.
اتریشیها نیز درک متقابل بهتری از آلمانها دارند. در این نمونهها، تلفّظ و لهجه مانع فهم متقابل بهتر است. هر که واقعا میخواهد گفتگوی خوبی داشته باشد، باید مطلب جدیدی را بیاموزد.
کانال زبانشناسی همگانی