سندرم مدونا یا عقده فرشته و فاحشه یا Madonna–whore complex یک ضعف و بیماری در مردان در بر انگیختگی جنسی به هنگام برقراری رابطه ی عاطفی مناسب با زنان است.
فروید اولین کسی بود که وجود این عقده را مطرح کرد. به عقیده ی او در نظر افراد مبتلا به این سندرم میل جنسی و رابطه ی جنسی برای زنان امری نکوهیده و نفی شده است و زنانی که تلاش به برقراری رابطه می کنند پاک و مناسب نیستند. به عقیده ی آنها زنان را می توان در دو گروه جای داد: آنهایی که فرشته هستند و پاک مانند مادران، خواهران و زنان قابل احترام یا فاحشه هستند یعنی زنانی که میل جنسی دارند و محترم نیستند مانند روسپی ها.
آیا زنان هم این عقده را دارند؟
بله در بعضی زنان هم این عقده وجود دارد از نظر آنها هم مردان به دو دسته هستند. دسته ی اول مردانی که شریف و قابل احترام هستند و مایلند که با این مردان ازدواج کنند و دسته ی دوم مردانی که پر از شهوت و میل جنسی هستند و قادرند روابط جنسی را به هر شکلی انجام دهند. برای این زنان به علت عدم ارتباط صحیح با همسر تمام نیازها و فانتزی های جنسی بر آورده نمی شود و سعی به برقراری ارتباط با مردان کوچکتر از خود دارند تا بتوانند بر آنها حاکم شده و نیازهایشان را از آنها طلب کنند. در اصطلاح به این بیماری در زنان عقده ی زلیخا می گویند.
نشانه های مردان مبتلا به سندرم مدونا
در ذهن مردان دارای عقده فرشته و فاحشه پذیرش اینکه مادر یا خواهر آنها هم میل جنسی دارد بسیار دردناک است. هرگونه عشوه گری، طنازی و تن نمایی برای آنها به شدت زشت و قبیح بوده و نکوهش می شود. دختران هرگز نباید نشان دهند که برای ازدواج مایل هستند و یا حتی پیش قدم شوند و تمام خواسته ها و نیازهای جنسی و میل به ازدواج تنها از سوی پسران یا مردان قابل بیان است. مردان مبتلا به سندرم مدونا در ازدواج با دوست دختر خود که حتی مدت ها با او در رابطه ی عاطفی و جنسی بوده اند مردد هستند. این مردان حتی بر این عقیده هستند که نباید همسرانشان با آنها از تمایلات و خواسته های جنسی خود صحبت نمایند.
علل ابتلا افراد به سندرم مدونا یا عقده فرشته و فاحشه
علت یا علل کاملاً مشخص و یگانه ای برای افراد مبتلا به سندرم مدونا نمی توان ذکر کرد اما آنچه مسلم است این است که این بیماری به شدت تحت تاثیر فرهنگ ها و باورهای جوامع و نحوه ی تربیت فرزندان پسر و دختر و دیدگاه آنها به جایگاه مرد و زن در خانواده است. در جوامعی که تاکید به حفظ بکارت دختر تا زمان ازدواج است و تعریف آنها از نقش زن و مادر خانه چیزی جز مراقبت و انجام امور منزل نیست عقده فرشته و فاحشه در میان مردان مشهود است .
در پسرانی که در نوجوانی به عقده ادیپ مبتلا هستند و در تعارض تعریف درست از ماهیت زن قرار دارند و از نظرشان تنها زنان فاحشه رفتارهای زنانه از خود نشان می دهند در بزرگسالی بروز سندرم مدونا مشهود است.
پسرانی که در دوران نوزادی خود مورد عشق زیاد مادر واقع شده و همین که سن آنها افزایش می یابد از آغوش مادر دور شده و مادران کم کم از آنها فاصله می گیرند، به دلیل شکل گیری این خلاء عاطفی سعی می کنند که انتقام این فاصله ی ایجاد شده با مادر را از زنان دیگر بگیرند و در ذهن آنها نیز زنان بر دو گونه ی فرشته یا فاحشه هستند.
تبعات سندرم مدونا یا عقده فرشته و فاحشه بر زندگی زنان و مردان
اثرات این بیماری تنها محدود به نوع نگرش یا رفتار جنسی فرد نبوده و می تواند آسیب های بسیاری را بر پیکره ی خانواده و روابط زناشویی وارد نماید.
بزرگترین پیامد مخرب سندرم مدونا در زندگی زناشویی افراد به خطر افتادن رابطه ی عاطفی و جنسی آنها است. وقتی فرد باور دارد که همسر او پاک و مقدس است و نباید از فانتزی های جنسی خود با او صحبت نماید روابطشان رو به سردی می رود. زن احساس حقارت و پوچی کرده و به شدت دچار افسردگی، اضطراب و عدم اعتماد به نفس می شود. مردان هم برای ارضای تمایلات جنسی خود به خود ارضایی یا پورنوگرافی روی می آورند یا تن به روابط جنسی با سایر زنان می دهند. نتیجه ی چنین دیگاه و رفتاری را امروزه در جامعه ی خودمان بسیار مشاهده کرده ایم. مردانی که همسرانشان تنها نقش مادری و کدبانویی را در منزل دارند و معشوقه هایی که تمام دلبری ها و فانتزی های جنسی در ذهن آنها را انجام می دهند.